Barajlar inşa ederek akarsuları yavaşlatan ve açtıkları kanallarla suyu çevredeki araziye yayan kunduzların yaşadığı bölge yangından etkilenmiyor.
YAZI: Selcen Pirge / Bilim yazarı
ABD’nin Utah Eyalet Üniversitesi’nden Doç. Dr. Joe Wheaton, 2018’de Idaho’da 263 kilometrekarelik bir alanın yanmasından sonra, bölgenin ortasında alevlere dayanmış yemyeşil bir kunduz sulak alanıyla karşılaşmıştı. Bunun ardından, California Eyalet Üniversitesi’nden Yrd. Doç. Emily Fairfax ve meslektaşı Andrew Whittle, ülkenin batısında meydana gelen beş büyük yangının bitki örtüsüne etkilerini incelemeye başladı. Sonuçları Eylül ayında Ecological Applications’ta yayımlanan araştırmalarına göre, kunduz barajlarının çevresindeki bitkiler bünyelerine o kadar çok su alıyor ki, kolay kolay tutuşmuyorlar! Kunduzlar barajlar inşa edip göletler yaratarak ve su kanalları açarak akarsuların çevresinde verimli araziler oluşturuyor.
2018 yılında yayımlanan bir çalışma, bu becerikli kemirgenlerin oluşturdukları sulak alanlarda yüzde 33 oranında daha çok bitki türü bulunduğunu ortaya koymuştu. Wyoming eyaletinde yapılan bir başka çalışma da, kunduz barajlarının sayısı arttıkça kuşların sayısının ve çeşidinin de artığını göstermişti.
Avlanma sonucunda bir dönem Avrupa ve Asya’da kunduz sayısının çok azaldığı, 100 yıl önce Fransa’dan Moğolistan’a kadar geniş bir alanda sadece bin 200 civarında birey kaldığı düşünülüyordu. Günümüzde ise kunduz popülasyonunun en az bir buçuk milyon olduğu hesaplanıyor. (IUCN’a göre Türkiye’de soyu tamamen tükendi.) İngiltere’de nesilleri en az 400 yıl önce tükendiği düşünülen kunduzların ülkenin güneybatısında yeniden görülmesinin ardından 2015 yılında bir araştırma başlatıldı. Sonuçları 2020’de yayımlanan, Exeter Üniversitesi’nden Prof. Richard Brazier gözetimindeki araştırma, kunduzların beş yıllık zaman diliminde bölgede inşa ettiği barajların sudaki kirletici maddeleri süzdüğünü, balık, kurbağa gibi canlıların sayısını artırdığını gösterdi. Çoğalan kunduzlar beş yıl içinde 28 baraj inşa etmişti!
Kunduz barajları devasa büyüklükte olabiliyor. 2007 yılında Kanada’nın Alberta eyaletinde keşfedilen barajın uzunluğu yaklaşık 850 metreydi. Kunduzlar, inşa ettikleri barajlarla derinleşen ve durgunlaşan suda, girişleri suyun altında, odaları su seviyesinin üstünde olan havalandırma bacalı barınaklar yapıyor. Bu barınaklarda kışı geçiriyor; ayı, kurt gibi hayvanlardan ve soğuktan korunmuş oluyorlar.
İngiltere’nin Southampton Üniversitesi’nden Doç. Dr. Gerald Muller ve öğrencisi James Watling, “Kunduz Barajlarındaki Mühendislik” adlı sunumlarında, bu barajların temellerine taşlar konulduğunu, akıntıya karşı olan tarafların yapraklar ve bir çamur tabakasıyla kaplandığını, fakat açıklıklar da bırakılarak suyun geçişine izin verildiğini belirtiliyor.
Kunduzlar baraj yapımında kullandıkları kütükleri açtıkları su kanallarında yüzdürerek taşıyor. Ağaçları sürekli uzayan keskin ön dişleriyle kemirerek deviriyorlar. Kunduzların dişlerinde demir var! Dişlerinin kırmızımsı kahverengi olmasının nedeni de bu.
ATLAS · KASIM 2020
ATLAS KASIM 2020 SAYISINI ALMAK İÇİN TIKLAYINIZ
