Anasayfa KeşfetBilim Bozcaada’da Buzul Çağı

Bozcaada’da Buzul Çağı

Ayşegül Parlayan Özalp

Türkiye’nin önemli tatil merkezleri arasında yer alan Bozcaada’da son buzul çağına (24-16 bin yıl önce) ait izler keşfedildi.

Adanın güneyindeki Ayazma Plajı yakınlarında taşlamış fosil kumul tabakalarının (Eolinit) içindeki bitki kök kalıpları (Rizolit), Bozcaada kıyılarının son buzul döneminde buzullarla kaplı olduğuna işaret ediyor. Fosil kumullar içindeki bu bitki kök kalıpları ağaç dallarına benziyor. Birkaç metre uzunluğunda ve 20 santimetre kalınlığındaki bu bitki kökleri, yakın jeolojik geçmişte Bozcaada kıyılarındaki deniz seviyesi değişimlerinin ve iklim salınımlarının da önemli kanıtları kabul ediliyor.

Ardahan Üniversitesi’nden Doç. Dr. Evren Erginal’ın yaptığı araştırma bu bitki köklerinin adanın güney sahillerindeki varlığını ortaya çıkardı. Bu oluşumlar özellikle Zunguma Burnu civarında gözleniyor. Bu kayalık kıyı boyunca açık kahverengi-sarımsı renkteki sert tabakalar içinde bol miktarda fosil bitki kalıbını görebiliyorsunuz. Bu oluşumlara Türkiye kıyılarında çok sık rastlanmıyor. Bu nedenle bu fosiller adanın jeolojik miraslarından biri sayılıyor.

Oluşumların yaşlandırması (tarihlendirmesi) Işık Üniversitesi Arkeometri Laboratuarı’nda Prof. Dr. Nafiye Güneç Kıyak tarafından yapıldı. Çıkan sonuçlar oldukça çarpıcıydı. Bu fosil kumul tabakaları 24 bin yıl, bitki kök kalıpları ise 16 bin yıl önceye tarihlendirildi. Elde edilen yaşlar hem fosil kumulların hem de içlerindeki bitki kök kalıplarının son buzul devrinden kalma jeolojik oluşumlar olduğunu kanıtlıyor. Çünkü her iki oluşumun içindeki sertleştirici çimentonun kaynağı sığ deniz tabanında biriken karbonatlar. Önceki buzul arası çağda sığlıkta çökelen bu karbonatlar buzul çağında deniz seviyesi çekilince yüzeye çıkarak binlerce yıl önceki rüzgârlarla kıyıya taşınmış olmalı. Kısa süreli yağışlar da buna eklenince çimentolanma meydana geldi.

Bu konudaki ilk bilgiler ünlü doğa ve evrimbilimci Charles Darwin’in Avustralya’daki gözlemlerine kadar uzanıyor. Darwin, kumulların zamanla taşlaşmasını sağlayan, aynı zamanda çürüyen bitki köklerinin içini doldurarak sertleştiren karbonatın kaynağına dikkat çekti. Sonuç olarak bu fosil kumulların kökenini açıklarken son buzul devrinde denizin çekildiğini ve böylece geniş bir kıta düzlüğünün kara haline geldiğini düşündü. Fosil bitki kökleri içinde biriken karbonatlarını da açığa çıkan kıta düzlüğünden rüzgârlarla karaya taşınmasıyla açıkladı. Bu model bugün Akdeniz’deki sayısız fosil kumulun oluşumunu açıklıyor.
Bu durumda Bozcaada güneyindeki bu bitki kök kalıpları, son buzul devrinde adanın güneyindeki kumullar içinde yaşayan kumcul bitkilerin izleri olmalı. Bu oluşumların yaşları da bunu kanıtlıyor.

Fotoğraf: Bozcaada’nın güney kıyılarındaki kahverengi sarımsı renkteki tabakaların.

Atlas Kasım 2012 / Sayı 236

 

Benzer Yazılarımız

Yorum Yap