Milli Mücadele’nin en zor yılı hiç kuşkusuz 1920’ydi. Aslında uzun süre kapalı kalan Osmanlı Meclis-i Mebusan’ın seçimleriyle açılan 1920 birçok önemli gelişmeye sahne oldu. Seçimlerde Mustafa Kemal’in liderliğini yaptığı Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’nin üyeleri çoğunluğu sağladı.
Açılan Meclis-i Mebusan’da milletvekilleri “Ahd-i Milli”yi, yani Misak-ı Milli’yi kabul etti. İtilaf Devletleri’nin meclisin bu tutumuna karşı tepkisi İstanbul’daki işgali ağırlaştırmak oldu. İngiliz birlikleri 16 Mart 1920’de başta Meclis-i Mebusan olmak üzere önemli merkezleri bastılar. Faaliyetleri İtilaf Devletleri ve saray tarafından sakıncalı görünenler Malta’ya sürgün edildi.
10 Ağustos 1920. Sévres Antlaşması, İstanbul Hükümeti’nin temsilcisi Hadi Paşa tarafından imzalanıyor.
İstanbul’dan kaçmayı başaran mebuslar 23 Nisan’da açılacak olan Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin yolunu tuttu. Ankara’da açılan meclis bir açıdan İstanbul’daki Meclis-i Mebusan’ın devamıydı. Ancak başka açıdan da yepyeni bir oluşumdu: Osmanlı tarihinde ilk kez bir meclis “hâkimiyet-i milli” prensibiyle çalışıyordu ve yasama, yürütme ve yargı kuvvetlerini tekelinde toplamıştı.
TBMM’nin açılmasını Ankara etrafında giderek yoğunlaşan Kuva-yi Milliye’ye karşı isyanlar takip etti. Anzavur, Düzce, Konya, Yozgat ve diğerleri. Bunları Ege’de İzmir’i işgal altında bulunduran Yunan ordusunun ileri harekâtı izledi. Osmanlı’nın kadim başkentleri Bursa ve Edirne’nin yanı sıra Balıkesir düştü. Yunan ordusu Uşak’a saldırdığında BMM, Eskişehir’in düşmesi durumunda hükümet merkezinin Sivas’a taşınması kararını aldı. 1920’yi zorlu kılan bir diğer etken Sèvres Antlaşması’nın İstanbul’daki hükümet tarafından imzalanmasıydı. İstanbul hükümetinin imzaladığı Sèvres, ülkenin resmen parçalanması anlamına geliyordu.
Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920’de Ankara’da açıldı.
1920 sonbaharında Ankara, bir yandan kendisini kuşatan isyanlarla uğraşıyordu, bir yandan da Yunan ordusuna karşı durmak için düzenli bir ordu kurmaya çalışıyordu. Bu karanlık tablo içinde Ankara’nın inadı dışında umut vaat eden tek gelişme 1920 sonlarına doğru Sovyet Rusya’nın yaptığı yardımla Türkiye’yi ayakta tutma çabasıydı.
Atlas Tarih, 100’üncü yılında Türkiye’nin geleceğinin belirlenmesinde en önemli kavşak noktalarından birisi olan zorlu 1920 yılını Doç. Dr. Ahmet Kuyaş’la beraber masaya yatırıyor.
Atlas dergisi Ocak 2020 sayısı
İstanbul’un 16 Mart 1920 tarihinde İtilaf güçlerince işgali.
