Türkiye, dünya denizleri ve okyanuslarının korunmasında yeni bir devir açması beklenen Birleşmiş Milletler (BM) Açık Denizler Sözleşmesi’ni imzaladı. Sözleşme devletlerin, iç sular, kara suları, kıta sahanlığı, Münhasır Ekonomik Bölge gibi yargı yetkilerini kapsayan alanların dışındaki açık denizleri kapsıyor. Sözleşmeye imza atan ülkeler, kendi yetki alanları dışındaki açık denizleri korumayı taahhüt etmiş oluyor. Anlaşma, açık denizlerde biyoçeşitliliği destekleyecek koruma alanları yaratılmasını, alan tabanlı yönetim araçları sisteminin kurulmasını, buralarda planlanan faaliyetlerle ilgili çevresel etki değerlendirmesi yapılmasını, biyolojik keşiflerin bilim, teknoloji ve tıp alanlarında faydalarının adilane ve eşitlikçi paylaşımını kapsıyor.
BM’de geçen yıl imzaya açılan Açık Denizler Sözleşmesi’ne ilk imzayı Büyük Okyanus’ta bir ada ülkesi olan Mikronezya atmıştı. Anlaşmanın yürürlüğe girebilmesi için imza atan 60 ülkenin parlamentolarında da onaylanması gerekiyor. Uzmanlar, anlaşma ile 2030 yılında denizlerin yüzde 30’unun korunması için yasal altlık oluştuğunu belirtiyor.
Açık denizler neden korunmalı?
Açık deniz alanları hiçbir devlete ait değil ve tüm devletlerce kullanılabiliyor. Bu durum, bu alanların küresel bir mutabakatla korunmasını da kaçınılmaz kılıyor. Ancak dünya okyanuslarının üçte ikisini oluşturan açık denizlerin sadece yüzde 1.5’i korunuyor.
Bu da, ülkelerin aşırı ve kontrolsüz faaliyetleri sebebiyle deniz çevresinin ve kaynaklarının zarar görmesine yol açıyor. Devletler açık denizlerden ulaşım, balıkçılık, bilimsel araştırma, suni ada inşası, sualtı kablo ve boru hattı döşeme şeklinde yararlanıyor, ayrıca bu alanların üzerinden uçma hakları da bulunuyor.
Yukarıdaki fotoğraf: MARLI MILLER/UCG/UNIVERSAL IMAGES GROUP/GETTY IMAGES
