“Kime ait oldukları söylenirse söylensin, hayvanlar savaşa ve siyasete alet edilemez. İnsanların günahları yüzünden onları suçlamak saçmadır.”
YAZI: ÖZLEM NUMANOĞLU
Timsah Satürn’ün 84 yaşında dünyaya veda ettiğini Moskova Hayvanat Bahçesi yukarıdaki cümlelerle duyurdu. Bu alışılmadık açıklamanın sebebi, İkinci Dünya Savaşı sırasında Berlin bombardımanından sağ kurtulan dev sürüngenin Adolf Hitler’e ait olduğunun düşünülmesi ve hayatını bu kötü şöhretle geçirmesiydi. (En üstteki fotoğraf: Satürn, Moskova Hayvanat Bahçesi’nde.)
Satürn’ün hikâyesi, ABD Mississippi’de başladı. 1936 yılında doğada yakalandı ve henüz bir yavruyken Berlin’in ünlü hayvanat bahçesine hediye edildi. Nazi iktidarı döneminde Hitler tarafından da ziyaret edildiği için “Hitler’in evcil timsahı” diye anılır oldu. 20’nci yüzyılın en korkunç insanlık suçlarından birine önderlik eden “Führer”, Nazi başkentinin ortasında hayvanlarla vakit geçirmekten zevk alıyordu. Hayvanlar için ise durum farklıydı.
Moskova Hayvanat Bahçesi, Twitter’danSatürn’e bir videosunu yayınlayarak veda etti: “Dün sabah, Mississippi timsahımız Satürn yaşlılıktan dolayı hayatını kaybetti. 84 yaşındaydı, ki bu hatırı sayılır bir yaş. Moskova Hayvanat Bahçesi, Satürn’e 74 yıl bakmanın gururunu yaşıyor. (Satürn) Çoğumuzun çocukluğunu bilir. Umarız
onu hayal kırıklığına uğratmamışızdır.”
Bombardımanlar kadar uçakların, tank ve tüfeklerin ürkütücü sesleri, savaşın orta yerine düşmüş hayvanları korkudan delirtmeye başlamıştı. 1943 yılının Kasım ayında ise bombalar bu kez hayvanat bahçesinin de üzerine yağdı. İki zürafa, iki suaygırı, bir siyah gergedan, bir deniz fili ile geyik ve antilopların yarısı öldü. Akvaryum bölümüne isabet eden bomba, sokakları timsah cesetleriyle doldurmuştu. Yavru suaygırı Knautschke, şempanze Suse ve fil Siam ise şans eseri kurtulmuştu. Ama yaşadıkları Siam’ı öyle korkmuştu ki, 1947’deki ölümüne kadar travma belirtileri sergilemeye devam etti.
Berlin bombardımanı sırasında hayvanat bahçesinde olan bu hipopatam ağır yaralanmıştı. Güney Afrika’dan getirilen hayvan, o günden sonra küçük havuzunun dışına çıktı. Onun için savaş hâlâ devam ediyordu. Bu
kare beslenme saati sırasında, Ekim 1946’da çekilmiş. (PHOTO BY WATFORD/MIRRORPIX/MIRRORPIX VIA GETTY IMAGES)
Savaşın getirdiği yıkım korkunçtu. Gıda stokları giderek azalıyordu. Bakıcılar, kurtulan hayvanlara sahip çıksa da ölen hayvanların etleri hayvanat bahçesi personeli, askerler ve enkazı temizleyen mahkûmlarca tüketilmeye başladı. Timsah kuyrukları büyük konteynerlerde haşlanıp yeniyordu. Geyikler, antiloplar, bufalolar derken, ayılar da salam ve sosis halinde savaş öğünü olmuştu.
SATÜRN’ÜN KAÇIŞI
Bir de kaçaklar vardı… Bombardıman sırasında hayvanat bahçesi yerle bir olunca kaçanlar arasında bizim ünlü timsah Satürn de vardı. Hikâyenin en gizemli kısmı da burası: Gözden kaçmasına pek ihtimal olmayan bu dev sürüngen üç yıl boyunca sırra kadem basmıştı. 1946 yılında İngiliz işgal bölgesi askerlerince bulunana kadar, nerede ve nasıl yaşadığı halen bilinmiyor.
Bilinen tek şey, İngilizler tarafından Leipzig, yani Sovyet işgal bölgesine gönderildiği, ardından bir Hint piton yılanı ile beraber Moskova Hayvanat Bahçesi’nin yolunu tuttuğu... Moskova’da hızla popüler olan ve bir süre “Hitler” diye anılan Amerikan timsahına daha sonra Satürn adı verildi. Ama isim değişikliği, travmatik geçmişini silmeye yetmemişti. 1993 yılında patlak veren anayasa krizi sırasında Rus tankları sokaklara çıkınca Satürn “ağlamaya” başladı. Bakıcısı, tankların yaydığı titreşimi hisseden timsahın Berlin anılarının nüksettiği yorumunu yapmıştı.
İşte böyle Satürn’ün hayat hikâyesi… Son 74 yılı Moskova’da geçen 3.5 metrelik timsah öldüğünde bile doğaya kavuşamayacak. Görkemli bedeni, bundan böyle bir doğal tarih anıtı olarak Darwin Devlet Müzesi’nde sergilenecek.
ATLAS TEMMUZ 2020
