Bu yılın “Dünya Limit Aşım Günü” 22 Ağustos’tu. Yani Dünya’nın 12 ayda ürettiği doğal kaynak, o gün tükendi. Türkiye’nin karnesi daha da kötü; biz 26 Haziran itibarıyla gelecek yılın kaynaklarını kullanmaya başladık bile.
YAZI: FERDİ AKARSU
Her geçen gün artan insan nüfusu ve tüketim ihtiyacı, doğal kaynakları sınırlı olan dünyanın sürdürülebilirliğine yönelik kaygıları da arttırıyor. Bu gidişatın göstergesi olarak küresel ölçekte yaşanan biyolojik çeşitlilik yitimi ve kaynakların hızlı bir şekilde azalması, özellikle son yüzyılda daha da görünür hale geldi. Buna ek olarak iklim krizi gibi çevresel konular da giderek ön plana çıkıyor.
Tüm bu konular aslında temel bir yere bağlanıyor: Dünya üzerinde nefes aldığımız her an gezegene ayak izimizi bırakıyoruz. Peki nedir bu ayak izi? “Ekolojik ayak izi”ni üretim ve tüketim faaliyetlerimiz sonucu doğa üzerinde yarattığımız yük ve tahribatı belirten bir kavram olarak tanımlayabiliriz. Ekolojik ayak izinin altında yer alan “karbon ayak izi”ni ise insan faaliyetleri neticesinde ortaya çıkan sera gazı miktarının karbondioksit üzerinden ton cinsiyle hesaplanması olarak açıklayabiliriz.
Kişilerin, kurumların, ülkelerin ya da ürünlerin karbon ayak izleri hesaplanabilir, çünkü aslında her birinin ayrı ayrı ayak izleri bulunur. Yani ekolojik ayak izi, karbon ayak izini de kapsayan bir çatı kavram. Altında ise atık, tarım, gıda gibi bize dair bütün süreçlerin doğaya olan etkisini barındırıyor.
Bu kapsamda uluslararası düzeyde çalışmalar yapan Küresel Ayak İzi Ağı (Global Footprint Network), insanlığın doğa üzerindeki yıllık kaynak talebinin, dünyanın bir yılda sağlayabileceği kapasiteyi aştığı günü, Dünya Limit Aşımı Günü (World Overshoot Day) olarak tanımlıyor. Aslında temelde gezegenin 12 ayda ürettiği doğal kaynağı kaç ay içinde tükettiğimizi gösteriyor. Bu kavramın ölçülmeye başlandığı 1970’li yıllardan günümüze, nüfus artışıyla birlikte aşırı artan tüketim ve kötü çevre karnemiz sebebiyle, her geçen yıl birkaç gün daha öne geliyor.
Bu yıl, pandemi dolayısıyla alınan tedbirler ve azalan tüketim ve faaliyetler sayesinde Dünya Limit Aşım Günü geçtiğimiz yıla kıyasla üç hafta ilerleyerek 22 Ağustos tarihine denk geldi. Türkiye’nin gidişatı ise pandeminin etkilerine rağmen çok da iyi değil. 26 Haziran 2020 itibarı ile önümüzdeki yılın kaynaklarını kullanmaya başladık (Earth Overshoot Day, 2020). Aslında şu anda geleceğimizi tüketiyoruz.
Bu bağlamda yaşamlarımıza ve tarımdan endüstriye tüm faaliyetlerimize daha sorumlu bir şekilde yaklaşmak, hem bu günümüzü hem de geleceğimiz korumak son derece önemli. Çünkü sadece bu yaklaşımla olumsuz gidişatı değiştirebiliriz.
