Yarasalar, yaygın inanışın aksine, virüslerin insanlara sıçramaması için doğada çok önemli bir rol oynuyor.
Fotoğraf: Pteropus poliocephalus türü yarasalar, güçlü bağışıklık sistemleri sayesinde virüslere insanlardan çok daha dayanıklı. Ama besin ve ilaç yapımı gibi gerekçelerle doğadan toplanmaları, taşıdıkları virüslerin insanlara bulaşmasına neden oluyor. CraIgRJD/Istock
Rochester Teknoloji Enstitüsü, COVID-19’a neden olan SARS-CoV-2’nin ilk defa Aralık 2019’da yarasalardan insanlara bulaştığını düşündüklerini ve araştırmalarına göre, virüsün memeliler arasında hâlâ çok bulaşıcı olduğunu açıkladı. Yarasalar birçok virüs türünü barındırıyor, fakat güçlü bir bağışıklık sistemleri var; insanlar için ölümcül olan virüslerle enfekte olduklarında bile hastalık belirtisi göstermeyebiliyorlar.
California Üniversitesi’nden Doç. Dr. Peter Alagona, The Conversation için yazdığı makalede, yarasaların insanlar için önemli rol oynadıklarını; mango, muz gibi yaklaşık 500 bitki türünü tozlaştırdıklarını, böcek yiyen yarasaların, sivrisinekler dahil, her gece vücut ağırlıklarına eşdeğer böcek tüketebildiklerini aktarıyor. Alagona, normalde virüslerin insanlara zarar vermeden yarasaların vücutlarında ve ekosistemlerinde kaldığını, ancak insanların ilaç yapma veya beslenme gibi amaçlarla yarasaları toplamalarıyla virüslerin bulaşma riskinin arttığını belirtiyor.
Yarasalardaki virüslerden Hendra, atlara geçebiliyor. Bu virüsün atlardan insanlara geçtiği pek görülmüyor ama eğer geçerse insanlar için çok tehlikeli olduğu belirtiliyor. Kasım 2022’de Nature dergisinde yayımlanan bir araştırma, Avustralya’nın bazı bölgelerinde, normalde ormanlarda yaşayan meyve yarasalarının yaşam alanlarının yok olmasıyla tarımsal ve kentsel alanlara taşındıklarını ortaya koydu.
Atlardaki Hendra vakalarının üçte ikisi de New South Wales eyaletinin kuzeyindeki ve Queensland eyaletinin güneydoğusundaki ormanlık alanları çok azalmış bu bölgelerde görüldü. Araştırmacılar, meyve yarasalarının nektar sevdiğini ve Avustralya’nın yerel ağaçlarının tozlaşmasında çok önemli bir rol oynadıklarını söylüyor. Bu yarasa türleri kış boyunca çoğunlukla Güneydoğu Queensland ve Kuzeydoğu New South Wales’de bulunan Eucalyptus tereticornis gibi kışın çiçek açan birkaç ağaç türünün nektarıyla besleniyor. Fakat habitatlarının çoğu tarım veya şehirleşme için yok edildiğinden, bu yarasaların, kırsalda insanların diktiği ve normalde göz ardı edecekleri narenciye gibi bitkilerle beslenmeye başladıkları ifade ediliyor. 1996-2020 yıllarına ait çeşitli verileri analiz eden araştırma ekibi, kış nektarının bol olduğu zamanlarda Hendra virüsünün meyve yarasalarından atlara asla geçmediğini tespit etti. Araştırma ekibinden Cornell Üniversitesi profesörü Raina Plowright, bunun, “insan sağlığının sağlıklı bir çevreye bağlı olduğunu gösteren çok açık bir örnek” olduğunu vurguluyor: “Şu anda dünya bir sonraki salgını nasıl durdurabileceğimize odaklanmış durumda. Ne yazık ki, doğayı korumak veya restore etmek nadiren konuşuluyor.”
