Anasayfa KeşfetBilim Ebe Maymunlar

Ebe Maymunlar

Çinli araştırmacılar yaban hayatta gözlemlenmesi çok zor bir olaya tanıklık etti; Yunnan bölgesine endemik siyah beyaz çimdik burunlu bir maymunu (Rhinopithecus bieti) gündüz vakti doğum yaparken izledi. Araştırmacıları asıl şaşırtansa bir başka dişi maymunun doğum sırasında bebeği iki eliyle çekerek bir ebe gibi doğuma yardım etmesiydi. Gözlem notları Behavioural Processes dergisinde yayımlandı. Araştırmayı yürüten Çin’in Dali Üniversitesi Doğu Himalayalar Araştırma Enstitüsü’nden Wen Xiao, Atlas dergisinin sorularını yanıtladı.

Öncelikle kaç yıldır çimdik burunlu maymunlarla çalışıyorsunuz? Onların sosyal ilişkileriyle ilgili bilgi verebilir misiniz?
Yaklaşık 10 yıldır bu tür üzerine çalışıyorum. Çalışmamız birkaç başlık üzerinde yoğunlaşıyor: Siyah ve beyaz çimdik burunlu maymunlarda doğum, yerel insanlarla etkileşimleri, bu türü bekleyen tehlikeler. Bu maymun türü Çin’in Yangzte ve Mekong bölgeleri arasında 2 bin 600 ile 4 bin 500 metre yüksekliğinde yaşıyor. Bir erkek ve birçok dişiden oluşan grup ya da sadece erkek bireylerden oluşan gruplar halinde yaşıyorlar. Bölgenin coğrafyası çok zor. Bu nedenle saha çalışması yapmak çok zor.

Primatlarda doğumu gözlemlemek neden zor? Daha önce bu türe ait bir doğum gözlem kaydı var mı?
Bilim insanları için sahada doğumu gözlemek çok zor ve ender rastlanan bir durum. Çünkü birçok primat gece ya da sabahın çok erken saatlerinde doğum yapar. Bunun birçok avantajı var. Öncelikle düşmanlarından daha kolay saklanabilirler ve grubun diğer üyelerinin ilgisinden bebeği koruyabilirler. Bizim kaydettiğimiz gözlem bu tür için bir ilkti.

Makalenize konu olan doğum nasıl gerçekleşti?
Şubat ve Mayıs 2012 tarihleri arasında 14 bebek doğdu. Biz sadece 18 Mart 2012’deki doğumu baştan sona izleme şansı yakaladık. Bebeğe Huachun adını verdik. Yaklaşık 2 bin 812 metrede, 35 santim çapındaki bir ağaçta, yerden yaklaşık 3.5 metre yükseklikte doğum gerçekleşti. Dişinin ilk gebeliğiydi. Olayı 15 metre mesafeden izledik ve anı anına tüm aşamaları not ettik. Saat 11:10 gibi grubun diğer bireyleri yemek yerken o ağacın üstünde sürekli yer değiştirerek hareket etmeye ve birden bağırmaya başladı. İlk başta bunun bir besin zehirlenmesi olduğunu düşündük. Ancak daha sonra bunun bir doğum çığlığı olduğunu anladık. Saat 11:20’de çığlığı daha da yükseldi. Daha önce doğum yapmış deneyimli bir dişi maymun hemen ağaca çıkıp, yanına oturdu. Saat 11:24’te ise iki eliyle bebeğin kafasını tutarak çekti ve yaklaşık 30 saniyede göbek bağını kopardı. Saat 11:25’te ise anne, bebeğini ebe maymundan aldı ve hızla plasentayı yedi. Tüm doğum aslında beş dakika sürmüştü. Doğumdan sonra ebe maymunun anneyi rahatsız etmediğini, zaman zaman sadece bebeğin ayaklarına dokunduğunu gözlemledik. Anne doğumdan hemen sonra bebeğini sıkıca vücuduna yapıştırarak yere indi ve uzaklaştı. Doğum sırasında gruptaki diğer genç dişi bireylerin de baştan sona olayı izlediğini ancak sonrasında bebeğe çok yaklaştıkları halde dokunmadıklarını kaydettik.

Maymunlarda gözlemlediğiniz, doğum sırasında yardım almayı nasıl yorumluyorsunuz?
Bir erkeğin yer aldığı grupta dişilerin çoğu akrabadır. Çimdik burunlu maymunlar çoğunlukla kışın ya da erken bahar aylarında doğum yapar. Doğum sırasında yardım görmek ölü doğum riskini azalttığı için bu davranışın gelişmiş olabileceği düşünülebilir.
Gündüz doğum düşündüğümüzden sık gerçekleşiyor olabilir. Bunun da hem beslenmek hem de diğer deneyimli bireylerden yardım almak gibi avantajları var. Bu konuda kesin konuşmak çok zor. Diğer primatlarda bu olaydaki gibi direkt yardım alma gözlemi sadece birkaç vakayla sınırlı. Uzun yıllar alan gözlemlerime dayanarak şunu söyleyebilirim; aynı grupta yer alan bu dişi maymunlar arasında güçlü bir akrabalık ilişkisi var. Sosyal bağların güçlü olduğu gruplarda yeni doğanların sağ kalımı daha fazla. Bu tür gözlemler babunlarda da yapılmıştı. Ayrıca genç dişilerin olaya tanıklık etmesi tecrübe kazanmalarını sağlıyor.

Haber: Tülay Zihni
ATLAS NİSAN 2013/SAYI:241

Benzer Yazılarımız

Yorum Yap