Amazon yağmur ormanlarında bir dizi kayıp şehir bulundu. Sınırları birkaç ülkeye yayılan Amazon ormanlarının Ekvador’da yer alan Upano Vadisi’nde, bin 500 ila 3 bin yıl önce gizemli bir medeniyetin gelişmiş bir şehir ve yol ağı inşa ettiği ve ardından kayıplara karıştığı anlaşıldı.
Arkeolog Stéphen Rostain, 20 yıldan uzun süre önce Ekvador Amazon’unda toprak höyükler ve toprağa gömülü yolların izlerine rastlamıştı. Ancak Amazonlar’ın sık orman örtüsü içinde saha çalışması yapmak ve tarama teknolojilerini kullanmak çok güçtü. Son birkaç yılda ise gelişmiş lazer sensör teknolojileri (LIDAR) bilim insanlarına ormana yeni bir gözle bakma fırsatı verdi. Sonuçları yakın zamanda Science dergisinde yayımlanan bilimsel çalışmaya liderlik eden Fransa Ulusal Bilimsel Araştırma Merkezi’nden Rostain, bölgede tarımın 2 bin yıldan da önce başladığına dair kanıtlar elde ettiklerini açıkladı. Upano Vadisi’nde birbirlerine yollarla bağlanan, tarımsal alanlar ve nehir drenajlarıyla iç içe geçmiş, geometrik bir düzende dağıtılmış 6 binden fazla höyük tespit edildi.
And Dağları’nın doğu eteklerindeki vadide saptanan şehir merkezleri, henüz İspanyolların Amerika kıtasına ayak basmadığı, Avrupa’da Roma İmparatorluğu’nun hüküm sürdüğü çağlarda Amazon’daki kentsel doku yoğunluğuna dair bilgiler veriyor. Şehirler, 10-20 kilometre uzunluğunda ve genişlikleri 10 metreyi bulabilen yollarla birbirlerine bağlanıyordu. Yol ağı tarlalar, drenaj kanalları ve teraslar ile iç içe geçmiş anıtsal yapıları, meydanları ve sokakları da birleştiriyordu. Bu alanların MÖ 500 ile MS 300-600 yılları arasında Upano insanlarınca kullanıldığı düşünülüyor.
İnka ve Mayaların aksine Amazon’un bu bölgesinde yaşayanlar taş yerine çamur kullanmak zorundaydı, yani buralarda çok sayıda işçi çalışmış olmalı. Belki de Amazon sanıldığından başka bir geçmişe sahipti…
FOTO İMZA: ANTOINE DORISON, STÉPHEN ROSTAIN
