Josef Stalin kimine göre diktatördü, kimine göreyse büyük bir lider…
Sovyet devlet adamıyla ilgili tartışmalar bir yana, Gürcistan’ın küçük bir şehri onu tutkuyla sahiplenmeye devam ediyor: Doğduğu yer Gori.
YAZI VE FOTOĞRAFLAR: SERKANT HEKİMCİ
Soğuk bir aralık sabahının erken saatlerinde, Gürcistan’ın başkenti Tiflis’in merkez tren istasyonundayız. Ben ve Rus yol arkadaşım Anton, yaklaşık bir saat 10 dakika sürecek yolculuğumuz için hızlıca birkaç şişe su alıp kalkmasına çok az süre kala trene biniyoruz. Tren Gürcistan’ın eski başkenti ve önemli şehirlerinden Kutaisi istikametine gidiyor, ancak biz yarı yolda ineceğiz. Bizim hedefimiz bir başka Gürcü şehri, Gori…
Yolculuk ettiğimiz vagon neredeyse sadece turistlerle dolu, çünkü Gürcüler vakit kaybetmek istemedikleri için Tiflis’in merkezinden Gori’ye yaklaşık yarım saatte giden minibüsleri tercih ediyor. Biz ve bizim gibi tren nostaljisi yapmak isteyen ziyaretçilerse Gürcistan’ı demiryollarıyla geziyor. Rus, Hint, Alman ve İsviçreli turistlerle yolculuğumuz başlıyor.
Anton ile birkaç gün önce Tiflis’in arka mahallelerinde, Sovyetler Birliği’nden kalan bloklarından birinde tanışmıştık. Rusya-Ukrayna savaşı nedeniyle özellikle Rusya’nın başkenti Moskova ve bir diğer büyük şehri St. Petersburg’dan pek çok genç ülkesini terk etmiş durumda. 21 yaşındaki genç dostum İspanya’ya gitmek istese de Avrupa Birliği, Rusya Feredasyonu vatandaşlarının seyahatlerini kısıtlayınca askere alınmamak için Tiflis’e gelmiş. Anton, Sovyet tarihine ilgisiz pek çok Rus gencinin aksine bu döneme çok meraklı. Ona Gori’ye gitmek istediğimi söylediğimde hemen bana katılmak ve Gürcücesi az olsa da Rusçasıyla bana yardımcı olmak istemişti.
Engebeli Gürcü coğrafyasında yol alan trenimiz sarp dağları geçip düz ovalara iniyor, nehir kenarlarından kıvrılarak yoluna devam ediyor. Anton telefonundaki harita uygulamasından Gori’de ziyaret etmek istediğimiz noktaları belirlerken, ben de vagondaki Hindistanlı çiftle sohbet ediyorum. Batum, Kutaisi gibi ülkenin daha büyük, daha turistlik şehirleri varken neden Gori’yi tercih ettiklerini soruyorum. Cevapları benimkiyle aynı: Çünkü Gori, Sovyet lideri Josef Stalin’in doğduğu ve 15 yaşına kadar yaşadığı şehir.
Asıl adı Yosif Visaryonoviç Cugaşvili olan ve 1878 yılında Gori kentinde dünyaya gelen Josef Stalin, dünya tarihinin en çok tartışılan siyasi figürlerinden biri. Diktatör mü, yoksa büyük bir lider mi olduğu ülkede hâlâ tartışılmaya devam etse de Gürcistan tarihinin önemli bir parçası olduğu kesin. Gori’de trenden inenleri de bekleme salonuna yerleştirilmiş dev bir Stalin heykeli karşılıyor. Yaklaşık iki metre boyundaki heykel, bir kaide üzerine yerleştirilmiş altı yıllık bir eser. Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra, özellikle birlikten kopan devletlerde Stalin heykelleri bir bir kaldırıldı, devamında Rusya’da da bu heykellerin hemen hepsi yerlerinden söküldü. Geçmiş yıllarda Rusya’da pek çok kez bulunmama rağmen, bir kez bile Stalin heykeliyle karşılaşmamıştım. Gürcistan’da da kamusal alanlarda Stalin heykelleri kaldırılmış durumda. Gori ise hem Stalin’in doğum yeri olması hem de kentin bu özelliğiyle turist çekmeye başlaması sebebiyle onun heykelleriyle karşılaşabileceğiniz bir şehir…
Anton’la yürüyerek yarım saat uzaklıktaki şehir merkezine ulaşmak için demiryolundan, servis dışı trenlerin arasından geçiyoruz. Bizi biraz ileride Kura Nehri’nin bir kolu olan ve kuvvetlice akan Liahvi Nehri’yle onun sağ ve soluna dizilmiş eski Sovyet blokları karşılıyor. Şehir merkezine yaklaştıkça Sovyetler Birliği’nin farklı dönemlerinden izler kendini özellikle konutlarda belli ediyor. Nehir kıyısında 1980’lerde inşa edilmiş çok katlı Sovyet konutları şehrin içlerine ilerledikçe yerlerini Stalin ve bir diğer Sovyet lider Nikita Kruşçev dönemlerinde dikilmiş dört ve beş katlı bloklara bırakıyor. Bu binaların pek çoğunda iyileştirme ve özellikle çiçeklerle güzelleştirme çalışmalarına şahit oluyorum. Bina yaşları çok eski olsa da oldukça bakımlı gözüküyorlar.
KAYIP HEYKELİN PEŞİNDE
Gori, Gürcistan’ın idari bölgelerinden Şida Kartli’de (İç Kartli) bulunan bir sanayi kenti. Ünlü Gürcü Kralı Davit (1089-1125) tarafından kurulmuş şehrin nüfusu, Gürcü, Abhaz, Oset ve Ermeniler başta olmak üzere 44 bin kişiden oluşuyor. Baştan sona şehri yaklaşık bir, bir buçuk saatte yürüyebiliyorsunuz. Biz de demiryolundan ayrıldıktan yaklaşık 20 dakika sonra şehrin merkezine, Stalin Meydanı’na ulaşıyoruz. Stalin Parkı ve Sovyet Birliği’nin görkemli Belediye Binası da burada.
KONUNUN TAMAMI ATLAS’IN KASIM 2023 SAYISINDA. ALMAK İÇİN TIKLAYIN!
