Anasayfa KeşfetBilim Sokan suyun gizemi

Sokan suyun gizemi

Özge Çolak

Çoğu zaman deniz dibinde sabit duran bir canlının, akıl almaz avlanma mekanizması keşfedildi.

Yazı: Selcen PİRGE

Japonya’nın Tohoku Üniversitesi’nden Doç. Dr. Cheryl Ames’in ekibinin, Şubat ayında Nature Communications Biology’de yayımlanan çalışması, doğadaki şaşırtıcı bir avlanma mekanizmasını daha ortaya çıkardı. Ters-düz denizanalarının bulunduğu mangrov ormanı sularında şnorkelle yüzenler, derilerinde nedeni tam olarak anlaşılamayan kaşıntı, veya yanma hissi olduğunu söylüyordu. Sokan su olarak bilinen bu gizemin ardında, ters-düz denizanalarından çıkan “pervaneli paket”ler olduğu anlaşıldı.

Dünyanın ılık kıyı sularında yaşayan ters-düz denizanaları, zamanlarının çoğunu deniz dibinde baş aşağı durarak geçiriyor. İhtiyaçları olan besinlerin bir kısmı, dokularında bulunan ve fotosentez yapan tek hücreli planktonlarca sağlanıyor. (Baş aşağı durdukları için planktonlara daha fazla güneş ışığı ulaşıyor.) Ters-düz denizanaları aynı zamanda etçiller. Neredeyse hiç yüzmeden deniz tabanında duran bu hayvanların avları, suya saldıkları “mukus” denilen sümüksü maddenin etkisiyle bir anlamda “ayak”larına geliyor.

Ters-düz denizanalarının suya saldıkları mukusta minik robot süpürgeler gibi hareket eden “pervaneli paket”ler var.

Doç. Dr. Ames, Cassiopea xamachana türü ters-düz denizanasının mukusunu ilk kez mikroskopla incelediğinde, mukusun içinde dönerek oradan oraya hareket eden “paket”leri gördüğünü ve şaşırdığını söylüyor. “Şekilleri patlamış mısırları andıran ve “cassiosome” adı verilen bu paketlerin dış tarafları binlerce sokma kapsülü ile kaplı. Cassiosome’lerdeki kapsüller deriyle temas edince harekete geçiyor ve zehir enjekte ediliyor. Bu zehrin, yüzücülerde sadece kaşıntı ve acıya neden olsa da, laboratuvar deneylerinde denizanalarının favori besinlerinden olan minik tuz karideslerini çabucak öldürdüğü anlaşıldı. Ters-düz denizanaları şemsiyelerinin kenarlarıyla sudaki mukusu beslenme uzuvlarına doğru itiyor ve küçük avlarını ağ gibi tutan mukusu yutarak beslenebiliyor.

Araştırma ekibi, Nature Communications Biology’de yayımlanan makalelerinde, laboratuvar kabına konulan mukus örneğindeki cassiosome’lerin yaklaşık 15 dakika boyunca hareket halinde olduklarını, ardından kabın dibine inip dönerek ve yer değiştirerek hareket etmeye devam ettiklerini bildiriyor. Ames, bu hareketleri robot süpürgelerinkine benzetiyor. İleri görüntüleme teknikleri ile yapılan incelemeler, cassiosome’lerin içlerinde denizanasının dokularındaki planktonlardan bulunduğunu gösterdi. Planktonların güneş pilleri gibi işlev görebildikleri düşünülüyor. Bunun nedeni, mukustan ayırdıkları cassiosome’lerin 10 güne kadar hareketli kalmaları. Çevrelerindeki avları algılayarak o yöne doğru hareket edip etmedikleri ise henüz bilinmiyor.

ATLAS NİSAN 2020

Benzer Yazılarımız

Yorum Yap