Muğla’nın Gökova mahallesinde atalık tohumlarla üretilen altın susam, ekiminden hasadına geleneksel tarımın hâlâ yaşayan nadir örneklerinden biri…
YAZI VE FOTOĞRAFLAR: UTKU KURAN
Türkiye’de özellikle Ege, Akdeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde yetiştirilen susamın en özel çeşitlerinden biri, altın susam. Adını altın rengi ve büyüklüğünden alan bu susam türü, gübre veya tarım ilaçları kullanılmadan geleneksel yöntemlerle üretiliyor ve Türkiye’de en yüksek kalitedeki susamların başında geliyor. Muğla’nın Ula ilçesine bağlı Gökova mahallesinde bu kıymetli susam türünü yetiştiren üreticiler, susam bitkisinin dikildikten sonra sulanmaya ihtiyaç duymadığını anlatıyor.
Gökova Havzası’nın yazın ve kışın sulak olması ve yeraltı sularının bitkiyi sürekli beslemesi, altın susama iriliğini veriyor. Gökova’nın özellikle yazın neredeyse her gün rüzgârlı olması da altın susama o ünlü lezzetini kazandırıyor. Denizden esen rüzgârın etkisiyle gelen tuzlu su bitkilerin üzerinde kalıyor ve susamın yağ oranını artırıyor.
Kuzeyinde çam ormanlarının kapladığı tepeler yükselen Gökova, Kadın ve Akçapınar azmakları arasında, tatlı suların beslediği bereketli bir ovada. Yörede susam önemli bir gelir kaynağı. Altın susam ve çam balı üretimiyle geçinen Turgut Uysal ve Semra Uysal çifti, susamı dedelerinden kalan ata tohumlarıyla ürettiklerini söylüyor. “Susam hasadı zahmetlidir” diyor Turgut Uysal. Susamlar teker taker köklendikten, yani hasat edildikten sonra onları Gökova’nın rüzgârından korumak için bağlamak, harman zamanına kadar sürekli kontrol etmek gerekiyor. Bu, özellikle yaz sıcağında oldukça ağır bir iş. Uysal çifti, Gökova susamının diğer bölgelerdekilerden daha yağlı ve lezzetli olduğunu, burada yapılan tahinin de daha kaliteli olduğunu ekliyor.
Sonbaharda hasat zamanı gelince susam bitkisinde tohumların bulunduğu kapsüller açılmaya başlıyor, bunların içindeki susamları toplarken sabırlı ve dikkatli olmak şart. Bitkide çiçeklenme alt boğumlardan üst boğumlara doğru devam ediyor, böylece ilk oluşan alt boğum kapsülleri erken, sonra oluşan üst boğum kapsülleri geç olgunlaşıyor. Eğer üst kapsüllerin olgunlaşması uzun süre beklenirse alt kapsüller çatlıyor, tohumlar kendiliğinden dökülüyor ve verim kaybı oluyor. Bu nedenle bitkiyi hasat zamanı yakından takip etmek, tohumlar kendiliğinden dökülmeye başlamadan tam zamanında hasat etmek gerek.
KONUNUN TAMAMI ATLAS’IN KASIM 2024 SAYISINDA. ALMAK İÇİN TIKLAYIN!