YENİ DÜŞMAN
Tayland Kraliyet Ordusu askerleri, metalik pırıltılı koruyucu tulumları ve maskelerinin içinde, Bangkok’u gerçeküstü bir görünüme bürüyor. Bu atmosferi yaratan Covid-19, o günlerde saman alevi gibi dünyaya yayılıyor. Dünyadan karantina, kısıtlama kararları peşi sıra gelirken, askerler de bu gözle görülmez düşmana karşı sahaya çıkıyor. Yeni silahları ise hidrojen peroksit ve amonyak tuzları ile yapılan dezenfektanlar. 19 Mart 2020, Rambuttri Caddesi, Bangkok-Tayland.
31 Aralık 2019
Çin, Vuhan’da 41 kişide zatürre benzeri bir hastalık olduğunu duyurdu.
1 Ocak 2020
ABD, virüsün Vuhan’daki bir deniz ürünleri pazarından yayılabileceğini açıkladı.
5 Ocak
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO) Çin’e seyahatleri durdurmaya gerek olmadığını bildirdi.
7 Ocak
Çin, hastalığa koronavirüs ailesinden yeni bir virüsün yol açtığını duyurdu. Virüse 2019-nCoV adı verildi. En üstteki fotoğraf (LILLIAN SUWANRUMPHA / GETTY IMAGES)
11 Ocak
Çin’de ilk ölüm gerçekleşti. İlk kurban, 61 yaşındaydı.
13 Ocak
Tayland, ülkeye giren bir Çinli kadında koronavirüs saptadı.
15 Ocak
Japonya’da ilk koronavirüs vakası.
19 Ocak
Vuhan’da yönetim kentlilerin geleneksel yıllık yemeğe katılmalarına ses çıkarmadı.
20 Ocak
Güney Kore’de ilk vaka.
VİRÜSE KARŞI SÜPER GÜÇ
Amerikan halkına “evde kal” çağrısı yapılan günlerde, başkent Washington’da Lincoln Anıtı’na çıkan tüm yollar kapatılmış. Virüs tehdidini başta hafifsemekle eleştirilen ABD, üç aylık süre zarfında 900 bini aşkın vaka ve 50 binden fazla ölümle, dünyanın koronavirüsle başı en çok belada olan ülkesi konumuna gelmiş durumda. Bu korkunç istatistik, dünya düzenini olduğu kadar, “süper güç” kavramını da tartışmaya açıyor. Atina’daki Parthenon’dan ilham alan Lincoln Anıtı, insan ruhundaki hoşgörü, dürüstlük ve kararlılığı simgeliyor. Bakalım bu erdemler, 21’inci yüzyıl insanına yeni bir hayat şansı verecek mi? 23 Mart 2020, Washington, D.C.-ABD
21 Ocak
Hastalık, ABD ve Avustralya’ya sıçradı.
22 Ocak
Vuhan kenti karantinaya alındı.
23 Ocak
DSÖ, salgının uluslararası planda acil durum ilan edecek noktada olmadığını duyurdu.
25 Ocak
Avrupa’da ilk iki vaka Fransa’da görüldü.
30 Ocak
DSÖ küresel planda acil durum çağrısı yaptı.
31 Ocak
İtalya’da ilk vaka.
2 Şubat
Çin dışındaki ilk ölüm Filipinler’de gerçekleşti.
5 Şubat
Türkiye, Çin ile karşılıklı uçuşları durdurdu.
7 Şubat
Çin’de salgını ilk haber veren hekimlerden Dr. Li Venliang hastalığa yenik düştü.
11 Şubat
Bugüne dek bin 115 kişinin ölümüne neden olan hastalığa Covid-19 adı verildi.
HİKÂYENİN BAŞI
Gelecekte, koronavirüs salgınını anlatmaya nereden başlayacağız? “Her şey Vuhan’da, bir hayvan pazarında başladı” cümlesiyle mi? Yoksa daha geriye mi gideceğiz? Şimdilik bu soruların cevaplarını bilmiyoruz. Tek bildiğimiz, Covid- 19’un ilk kez bu şehirdeki Huanan pazarında tespit edildiği. Asya ülkelerinde yaygın olan bu pazarlarda (wet market) halk, uygun fiyata taze et, balık, meyve-sebze bulabiliyor. Bu pazarları dünya kamuoyu nezdinde hedef tahtası haline getiren ise canlı hayvan bölümleri. Buralarda illegal satılabilen egzotik türler, bu yasal pazarların “gri bölge”leri. Salgının ardından Çin, vahşi hayvan ticaretini yasakladı ve bu pazarları geçici süre kapattı. Bu kare ise pazarların yeniden açıldığı dönemde, Vuhan’da çekildi. O gün itibarıyla, Huanan pazarı kapalı tutuluyordu. 15 Nisan 2020, Baishazhou pazarı, Vuhan-Çin.
14 Şubat
Afrika kıtasında ilk vaka Mısır’da görüldü.
19 Şubat
İtalya’da Atalanta- Valencia UEFA CL maçı için Milano’ya 40 bin Atalanta taraftarının gelmesi, virüsün ülkede yayılmasını tetikledi.
20 Şubat
Türkiye’nin komşusu İran’dan iki ölüm haberi geldi.
22 Şubat
İtalya’da ilk ölüm gerçekleşti.
23 Şubat
Türkiye’nin İran sınırı kapatıldı.
26 Şubat
Türkiye’nin diğer komşusu Yunanistan’da ilk vaka görüldü.
27 Şubat
Japonya’da Covid-19 hastalığını yenen bir kadının yeni yapılan testi pozitif çıktı.
29 Şubat
ABD’de ilk ölüm gerçekleşti Türkiye, İtalya, Irak ve Güney Kore uçuşlarını yasakladı.
3 Mart
Türkiye’de umreden dönen ilk kafileler havaalanında sağlık kontrolleri yapıldıktan sonra, 14 gün izole olmaları söylenip evlerine gönderildi.
5 Mart
İngiltere’de Başbakan Boris Johnson, uyarılara rağmen bir TV programında konukların elini sıktı. Bir hafta sonra “sürü bağışıklığı” uyguladıklarını açıkladı.
6 Mart
İngiltere, İsviçre ve Hollanda’da ilk ölümler kayda geçti.
KÖTÜ KARAKTER
Gazze Şeridi… Kördüğüm olmuş siyasal sorunların göbeğindeki bu coğrafyaya, bir “kötü karakter” daha eklendi. Yeni koronavirüs, Gazze’ye girdi, ama dışarı yayılmasına ihtimal verilmiyor. Çünkü Gazzeliler yıllardır İsrail ve Mısır ablukası altında, yani bir tür karantinada yaşıyorlar. Yokluk içindeki bu bölgede insanı hayatta tutan, umut olmalı. Belki de böylesi bir mizah duygusu. Gazzeli bir adam, kız kardeşinin diktiği koronavirüs kostümüyle sokakta bir çocukla oynuyor. Küçük kız, bu yeni oyun arkadaşına şüpheli bir bakış atıyor: Kaçmalı mı, kalmalı mı? Bugün itibarıyla, gelir durumu fark etmeksizin, dünya çocuklarının çoğu kısıtlama ve karantina bölgelerinde yaşıyor. 20 Nisan 2020, Gazze Şeridi-Filistin.
7 Mart
Latin Amerika’da ilk ölüm Arjantin’de gerçekleşti.
9 Mart
Ölü sayısı 463’e yükselen İtalya’da ülkenin tamamı karantina altına alındı.
10 Mart
Almanya’da kalabalık etkinliklerin düzenlenmeyeceği açıklandı.
11 Mart
Türkiye’de ilk koronavirüs vakası açıklandı DSÖ küresel salgın (pandemi) ilan etti.
13 Mart
Türkiye’de spor karşılaşmalarının 30 Nisan’a kadar seyircisiz oynanması kararlaştırıldı, dokuz ülkeyle uçuşlar durduruldu.
14 Mart
DSÖ salgının merkezinin Avrupa olduğunu duyurdu.
15 Mart
Türkiye’de pavyon, diskotek, bar, gece kulüplerinin faaliyetleri durduruldu. Karar kapsamı dar bulundu.
16 Mart
Türkiye’de okullar bir hafta, üniversiteler üç hafta tatil edildi Avrupa Birliği’nde sınırlar üçüncü ülke yurttaşlarına kapatıldı.
17 Mart
Türkiye’de koronavirüsten ilk ölüm açıklandı.
18 Mart
Türkiye’de üniversitelerin 23 Mart’ta uzaktan öğretime başlayacağı duyuruldu.
19 Mart
İtalya toplam ölü sayısında Çin’i geride bıraktı Türkiye’de etkinlikler 30 Nisan’a kadar ertelendi.
AMAZON’DA YAS VE ÖFKE
Amazonlar’ın en büyük kenti Manaus… Mezar yerlerini işaretleyen haçların sayısı her geçen gün artıyor. Şehrin insanları, son bir kez sarılıp öpemedikleri yakınlarını uğurlamaya hazırlanıyor. Salgın, cangıl örtüsünün iç kesimlerine kadar ilerlemiş durumda, ama bazı soru işaretleriyle beraber. Manaus yakınlarındaki Yanomami köyünde yaşamını yitiren 15 yaşındaki yerli çocuğun virüsü nasıl kaptığı bilinmiyor örneğin. Çünkü Yanomami ormanın içinde, izole bir köy. Parmaklar, bu topraklarda yasadışı faaliyet gösteren madencileri işaret ediyor. 22 Nisan 2020, Manaus, Amazon Ormanları-Brezilya.
20 Mart
Türkiye’de tüm özel ve vakıf hastaneleri pandemi hastanesi ilan edildi.
21 Mart
Türkiye’de 65 yaş üstü ve kronik hastalığı olanların sokağa çıkması yasaklandı. Toplu asker uğurlama törenleri durduruldu. Bahçe, park ve mesire alanlarında piknik yasağı getirildi.
23 Mart
Türkiye’de okullarda uzaktan eğitime başlanacağı açıklandı. Kamuda da uzaktan/dönüşümlü çalışma başlatıldı.
24 Mart
Tokyo Olimpiyat Oyunları ertelendi Türkiye’de şehir içi ve şehirler arası toplu taşıma araçlarına yüzde elli kapasite sınırı getirildi.
25 Mart
Türkiye’de okullar 30 Nisan’a kadar tatil edildi.
26 Mart
ABD, en çok vaka görülen ülke oldu.
27 Mart
İtalya’da bir günde 969 kişi yaşamını kaybetti, ülke vaka sayısında Çin’i geride bıraktı.
28 Mart
İtalya’da toplam ölü sayısı 10 bini geçti.
31 Mart
Toplam ölü sayısı 4 binin üzerine çıkan ABD Çin’i geride bıraktı.
1 Nisan
Birleşmiş Milletler, salgının II. Dünya Savaşı’ndan bu yana görülen en büyük kriz olduğunu söyledi Türkiye’de hastalığın tüm şehirlere yayıldığı açıklandı.
BİR KÜÇÜK ES
Türkiye’de, 20 yaş altına sokağa çıkma yasağı getirilmesinden birkaç gün sonrası… İstanbul’un en canlı noktalarından Kadıköy kalabalığının yerinde yeller esiyor. Dış dünya ile buluşmak için pencere önlerine rağbet her zamankinden fazla. Balkonu ve terası olanlar ise şanslı. Çünkü evlerin bu bölümleri artık egzersiz, kitap okuma, güneşlenme, komşularla sohbet, saç kesimi, sosyal medya çekimleri ve hatta mini konserler için bile kullanılıyor. Kadıköy’deki de böyle bir an: Müzisyen Alper Kalaycıoğlu (solda) ve ev arkadaşı Hakan Kaya mahalle sakinleri ve sosyal medya takipçilerine zor günlerde soluk aldırıyor. 8 Nisan, Kadıköy-İstanbul.
2 Nisan
Dünyadaki toplam vaka sayısı 1 milyonu geçti.
3 Nisan
Türkiye’de 20 yaşın altındakilerin sokağa çıkması yasaklandı Toplu taşıma araçlarında, pazar yeri ve marketlerde maske takma zorunluluğu getirildi.
6 Nisan
İngiltere’de Covid-19 hastası olduğu açıklanan Başbakan Boris Johnson yoğun bakıma kaldırıldı ABD’de insandan hayvana geçen ilk vaka New York’ta saptandı.
8 Nisan
Salgının başladığı Vuhan’da karantina sona erdi.
9 Nisan
Salgın Amazonlar’da izole biçimde yaşayan Yanomami kabilesine ulaştı.
10 Nisan
Türkiye’de gece yarısına birkaç saat kala 31 şehirde iki günlük sokağa çıkma yasağı ilan edildi, halk alışveriş için panik halinde sokağa çıktı.
11 Nisan
ABD, 2 binden fazla ölümle bir günde en fazla ölüm rapor eden ülke oldu. Toplam ölü sayısında da 20 bini aşarak, küresel listede birinci ülke konumuna geldi.
17 Nisan
Türkiye’de 31 ilde iki günlük sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Karar 23 Nisan’da tekrar edilip, dört güne çıkarıldı.
15 Nisan
Türkiye’de yaklaşık 90 bin hükümlü ve tutuklu serbest bırakıldı Tüm dünyada vaka sayısı 2 milyonu geçti.
25 Nisan
Türkiye dünyada en çok hastalık vakasının görüldüğü yedinci, en çok ölümün gerçekleştiği 12’nci ülke konumunda.
26 Nisan
200 binin üzerinde vefat. Ölü sayısı 20 bini aşan beş ülke var: ABD, , İtalya, İspanya, Fransa ve İngiltere.
ATLAS MAYIS – HAZİRAN 2020
Otellerde neler değişecek, koronavirüse karşı hangi önlemler alınacak?