Gaziemir’de radyoaktivite içeren tehlikeli madde sorununun ortaya çıkmasının üzerinden üç yıl geçti. Ancak temizlik işlemi hâlâ tamamlanamadı. Bir yandan olayın sorumluları hakkında dava açılırken diğer yandan Çevre ve Şehircilik Bakanlığı temizlik için ihale açtı. İhaleyi, Turanlar Atık Yönetimi adlı şirket kazandı. Bakanlık temizlik işlemi için Çevresel Etki Değerlendirme (ÇED) sürecinin gerekli olmadığına karar verdi.
Yaşam savunucuları ve çevreci örgütler de, temizlik aşamasının sağlıklı yürütülmesi için bu işleme karşı dava açtı. 13 yurttaş, Ege Çevre ve Kültür Platformu (EGEÇEP) ile Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi, bakanlığın 27 Mayıs 2014’te verdiği “ÇED gerekli değildir” kararının iptal edilmesini istedi. İzmir 2. İdare Mahkemesi de 26 Şubat 2015’te verilen “ÇED gerekli değildir” kararının yürütmesini durdurdu.
Mahkeme kararında radyoaktif kirleticilerin özellikle insan, hayvan ve bitki sağlığına olumsuz etkileri olduğu, çevreyi ve ekolojik dengeyi bozduğu, canlılarda genetik değişikliklere yol açan maddeler içerdiği belirtilerek böyle bir işlemin ÇED’den muaf tutulamayacağı vurgulandı. Böylece bakanlığın kararı hukuksuz bulunarak yürütmesi durdurulmuş oldu.
Yeşiller ve Sol Gelecek Partisi’nden Arif Ali Cangı, tek amaçlarının temizlik sırasında yapılacak işlemlerin şeffaf yürütülmesi olduğunu belirterek şunları söyledi: “Burada işlemler başlatıldı. Kamyonlar, iş makineleri geldi. Ancak kimsenin üzerinde koruyucu elbise yok. Neler oluyor bilmiyoruz. Bilgi verilmiyor. Ancak bu karardan sonra ÇED süreci başlayacak ve halk bilgilendirilecek.”
Gaziemir’deki bu olay, Türkiye için çok önemli. Çünkü oradaki gömülü atıklara bulaşan radyoaktif maddeler yalnız nükleer santrallerde ya da nükleer güçle çalışan denizaltılarda bulunabiliyor ve Türkiye’de ikisi de yok. Yurtdışından geldiği belli olan bu maddelerin Türkiye’ye nasıl sokulduğu hâlâ bilinmiyor. Bunun yanı sıra, gömülü olduğu bilenen bu çevreye zararlı maddeler yıllardır bulunduğu yerden çıkarılıp bertaraf edilmediği gibi halk sağlığını tehdit etmeye devam ediyor.
Yazı ve Fotoğraf: Serkan Ocak
Atlas Nisan 2015 / Sayı 265
