Biyolojileri bizimkinden çok farklı olsa da böceklerin de hisleri ve bilinçleri olduğu giderek daha iyi anlaşılıyor. Araştırmalar arıların zihni, temel duyguları hissetme ve zekâ kapasitesi olduğunu gösteriyor.
Londra Queen Mary Üniversitesi’nden Prof. Lars Chittka ve meslektaşları bilimsel literatürü gözden geçirdi ve böceklerin acı benzeri algıları olabileceğine dair bulgular tespit etti. Araştırmacılar, 2022’nin Temmuz ayında Proceedings of the Royal Society B’de yayımlanan makalelerinde, bazı durumlarda böceklerin yaralanmalarından sonra beslenmeye devam ederek veya davranışlarını değiştirmeyerek gözle görülür şekilde “normal” davrandıklarının kaydedildiğini belirtiyor ve bu kayıtlara dayanılarak “böceklerde acı hissi olmadığı” fikrinin ileri sürüldüğünü söylüyorlar. Newsweek’e bilgi veren Chittka’nın doktora öğrencisi nörolog Matilda Gibbons, askerlerin de bazen savaş alanındaki ciddi yaralanmaların farkına varmadıklarını belirtti.
Daha önce yapılan araştırmalar, bu tür travmatik olaylarda insan beyninin opioid denilen ağrı kesicileri ürettiğini göstermişti. Chittka ve Gibbons, böceklerin vücudunda üretilen bazı proteinlerin benzer şekilde acı hissini kontrol ettiğini ve yaralanan bazı böceklerin normal şekilde hayatlarına devam etmesinin aslında buna işaret ettiğini düşünüyor.
2011’de akademik dergi Current Biology’de yayımlanan bir araştırma, stresli arıların karamsar olabildiğini ortaya koymuş, 2016 yılında Science dergisinde yayımlanan bir araştırmaysa arıların mutlu ve iyimser olabildiklerine işaret etmişti.
30 yıldır arıları araştıran Prof. Chittka, 2022’de yayımlanan The Mind of a Bee (Bir Arının Zihni) kitabında şöyle yazıyor: “Bu kitap boyunca amacım, sizi her bir arının bir zihni olduğuna -çevresindeki dünya ve otobiyografik anıları da dahil kendi bilgisinin farkındalığı olduğuna, eylemlerinin sonuçlarını takdir edebildiğine, temel duyguları hissetme ve zekâ kapasitesi olduğuna- ikna etmek.”
Sydney Üniversitesi Böcek Davranışları ve Ekolojisi Laboratuvarı’ndan Dr. Eliza Middleton, Eylül ayında The Conversation’da yayımlanan makalesinde, “Yaklaşık 15 yıl önce, araştırma kariyerimin başlangıcında, bir arının veya herhangi bir omurgasızın zihni olduğuna ya da dünyayı komplike ve çok yönlü bir şekilde deneyimleyebileceğine dair herhangi bir fikir alay konusu olurdu” diyor. Middleton, Chittka’nın kitabında arıların bilişsel yeteneklerine ilişkin eski ve yeni araştırmalara yer verdiğini belirtiyor ve şöyle söylüyor: “Chittka, arıların son derece zeki olduklarını, farklı kişiliklere sahip olduklarını, çiçekleri ve insan yüzlerini tanıyabildiklerini, temel duyguları sergileyebildiklerini, saydıklarını, basit araçları kullanabildiklerini, problem çözebildiklerini ve başkalarını gözlemleyerek öğrenebildiklerini gösteriyor.” Middleton, ödül almak için topu yuvarlayarak deliğe iten bombus arılarından da söz ediyor.
Üstteki fotoğraf: Bilimsel literatürü gözden geçiren Prof. Lars Chittka ve meslektaşları, böceklerin acı benzeri algıları olabileceğine dair bulgular tespit etti. – UNSPLASH/USGS