“Dinleyin” diyor Kerem Ali Boyla. Ellerini kulaklarına kepçe yapıyor, bakmamızı istediği yönü dirseğiyle gösteriyor. Tok sesli kuşları duyuyorum, aralarında hararetli bir şekilde tartışıyor gibiler. “İşte oradalar”, lagünün ardında kalan Halep Çamlığı’nın üzerinden geçen turnaları ilk seçen yine kuş uzmanı Kerem oluyor. Biz de görüyoruz sonunda; heyecanımızdan ne kadar gürültü çıkardığımızın farkında değiliz. Aynı anda aklımıza geliyor, hepimiz susuyoruz, bizden korkmalarını istemiyoruz.
Şanslıyız; Yumurtalık Lagünü’ne hâkim tepeden ilk turnaları görmemiz çok fazla vakit almadı. İstanbul’dan ve Türkiye’nin farklı kentlerinden gelmiş okurlarımızla beraber 70 kişilik bir grubuz. Sessizce gözlemlemeye devam ediyoruz, gün batımına kadar 50-100 bireyden oluşan çok sayıda sürü üzerimizden, yakınımızdan geçerek geceleyecekleri güvenli bölgelere uçuyorlar.
“Anneannem ilk turna sesini duyduğunda baharın geldiğini anlarmış” diye anlatıyor WWF doğa koruma sorumlusu Nilüfer Araç. “Artık seslerini coğrafyalarını paylaştıkları insanlar bile tanımıyor” diyor. Köylerinden kopanlar, sonra dönseler bile doğanın döngüsünü yaşamıyorlar, çocuklarına anlatamıyorlar. İki nesilde yüzlerce, belki binlerce yıllık kültür unutuluyor; türkülerimize, efsanelerimize konu olan turnalar, geçmişimizle beraber akademisyenler için birer araştırma malzemesine dönüşüyor.
Fotoğrafçı ve yazarlarımızdan Yıldırım Güngör bu sayı için çok çalıştı. WWF ve Brisa’nın desteğiyle yürütülen “Turnalar Hep Uçsun” kampanyası için okurlarımızla yaptığımız yürüyüş ve kampı organize etmekle kalmadı, daha uzak bir ekspedisyona da imza attı; Çin’de Gökkuşağı Dağları’nı çalıştı. Atlas’ın tablet edisyonunda paylaştığımız ve ileriki günlerde sosyal medya kanallarımızda bulabileceğiniz video röportajında da belirttiği gibi, Yıldırım bu durumdan memnun… Jeolog olarak coğrafya kültürünü, başta çocuklar, herkese aşılamayı bir misyon kabul ediyor.
Çadırlarımızı, Okaliptüs ağaçlarının hışırtılarının Akdeniz’in sakin dalgalarının sesine karıştığı Karataş kumsalında kurduk. Ateş başında söylediğimiz türkülerin kahramanı tabii ki turnalar. Onları dinlememiz gerekiyor! Kültürümüzün doğadan bağımsız ayakta kalamayacağını bize onlar anlatıyor.
Fotoğraf: Turna gözleminin ardından Atlas ekibi ve okurları, Çukurova Deltası’nın güneyindeki Karataş’ta kamp kurdu.
Sinan Çakmak
Atlas Ocak 2015 / Sayı 262
