Myra ve Andriake / Demre - Antalya
Myra ve limanı Andriake, Orta Lykia’da bölgenin verimli doğal kaynakları gözetilerek kuruldu. Teke Yarımadası’nın güneyindeki Demre Ovası kıyıdan yaklaşık 2 kilometre içeride antik adı Myros, günümüzde “Demre Çayı” dediğimiz akarsuyun alüvyonlarıyla oluştu.
Kente üretim alanları sağlayan bu elverişli ovanın yanı sıra liman kurulmasına olanak sağlayan kıyı yapısı bu yerleşmeleri tarihin hemen her döneminde şanslı kıldı. Myros (Demre Çayı), iki kol halinde gelen Kıbrıs ve Karadağ çaylarının Dereağzı Kalesi’nin aşağısında birleşmesiyle oluşuyor. Myra’nın limanı olan Andriake’ye dökülen bir çay daha var: Bu suyu tuzlu ve kükürtlü olan Kokarçay yani antik adıyla Andriakos’tur.
Strabon, “Myra kentinin denizden 20 stadion yukarıda bir tepe üzerinde yer aldığını” yazıyor. Andriake ise kentin 4,7 kilometre güneybatısında yer alıyor. Ancak deniz seviyesindeki yükselmenin durması, akarsuların taşıdığı alüvyonlar Myra’nın denizden uzaklığını 30 stadionu aşacak hale getirdi.
Hierokles’in kayıtlarına göre, “eski bir Lykia yerleşmesi olan Myra, Lykia Birliği’nin altı büyük kenti arasında ve Lykia birliğinin başkentiydi.” Grek ve Lykia dilindeki kaynaklarda Myrrh olarak geçen kentin adını bu yörede yetişen mür bitkisinden aldığı anlaşılıyor. Bir tür mersin ağacı olarak tanımlanan mür (Commiphora myrrha), kente özgü kokulu yağ üretiminde kullanılıyordu. Kazı çalışmalarında bulunan mür şişeleri ile kilisenin kuzeyinde rastlanan mür yağı kutsama odası ‘Myrophylon’ ve mür yağı saklama odası ‘Myrophylakion’ kente özgü bir ürüne olduğu kadar, kentin isim kökenine de ilişkin bir kanıt sayılıyor.
Myra ve Andriake’de kentlerinin Lykialıların “Yukarı Kent ve Liman Yerleşmesi” biçiminde özetlenebilen yerleşim planını da temsil etmeleri, Lykia kent yerleşiminin tarihini anlamak bakımından da önemlidir. Yukarı kent ürün sağlayan verimli ovalara sahip, liman kenti ise ürünlerin depolandığı ve ihraç edildiği ticari merkezdi. Andriake’nin Helenistik devirden itibaren liman olarak kullanılması konum bakımından önemini yeniden kanıtlıyor.
Andriake’de bulunan en eski tarihli yapı gözetleme kulesi, duvar kalıntılarıyla birlikte Helenistik döneme ait. Denizde, 1,5 metre derinlikte Roma devrine ait mendirek kalıntıları, o dönemlerde liman havuzunun rüzgâr ve yıkıcı dalgaların etkisine karşı korunmaya çalışıldığını göstermektedir. Andriake liman alanının en önemli yapısı Granarium (horrea) veya tahıl deposudur.
Liman agorası, plakoma, granariumun doğusunda, kuzeydeki limana ana cadde ile bağlanan U biçimli bir yapı ve granarium ile aynı dönemde, Hadrianus döneminde inşa edildi. Granariumun bitişiğinde geniş kolonadları ve taş döşeli zeminiyle yer alan plakoma, “merkezi satış alanı” olarak tanımlanıyor. Limanın her iki yanına yayılmış beş bazilika, yerleşmenin Bizans dönemindeki yapısal etkinliğini özetliyor. Bir diğer kalıntı grubu liman meydanının göstergesi olan iki liman anıtına aittir. Andriake’nin yukarı kesiminde ise Sura yönünde kente tatlı su sağlayan su kemeri kalıntıları ve yakınlarında Roma devrine ait nymphaion yapısı görülmeye değer eserler arasında sayılıyor.
Andriake bütün bu tarihin içinde dalmaç tipi kıyı yapısıyla deniz severlere birbirini ışıltıyla kesen, koyu kırmızı oylumlarla ayrılan ve birbirinden farklı atmosferler sunan koylarıyla da dinlencenin keyfini ve kalitesini artırıyor.
Fotoğraf: Turgut Tarhan