Son yılların en çetin kışlarından birini yaşayan Türkiye’de yaban hayat da elverişsiz hava şartlarından etkileniyor. Kar yağışı nedeniyle bitkilerin kar altında kaldığı bölgelerde Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne bağlı şube müdürlüklerince Ocak sonu itibarıyla 268 bin 763 kilogram yem bırakıldı. Çalışmalar İlkbahara kadar devam edecek. 2015- 2016 kış mevsiminde ise toplam 333 bin 56 kilogram yem bırakılmıştı.
Ancak Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü personeli her yere yetişemiyor. Dicle Vadisi’nde aç kalan yüzlerce saka (Carduelis carduelis), florya (Chloris chloris) ve ispinoz (Fringilla coelebs) çetin kış günlerinde devedikeni çekirdeklerini yiyerek hayata tutunmaya çalıştı. Dicle Vadisi’ndeki kuşlar, Ocak ayının sonlarına doğru kar bitki örtüsünü kaplayınca, boyları iki metreyi aşan ve bu sayede karın üstünde kalan devedikenlerinin çekirdeklerini yiyerek hayata tutundu. Büyük bir ustalık ve titizlikle devedikeni bitkisinin dikenlerini ayıklayıp aradaki çekirdekleri yiyen kuşlar, kimiz zaman bu çekirdekler için kavgaya bile tutuştu.
Dicle Üniversitesi Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Öğretim Üyesi Prof.Dr. Ahmet Kılıç, konuya ilişkin yaptığı açıklamada şunları söyledi:
“Hevsel Bahçeleri ve Diyarbakır şehir surları, ‘Dünya Kültür Mirası’ listesinde yer alıyor. 2017 Ocak ayının soğuk kış günlerinde bu nadide yöremiz, doğasındaki değişik özellikleriyle ilginç anlar yaşadı. Diyarbakır’da kar yağışının olduğu bu dönemde tabiatta ‘sıcak’ anlara rastlanır. Doğa fotoğrafçıları, çektikleri karelerle bizleri sıcak odalarımızdan doğaya davet eder. Saka (Carduelis carduelis), ispinoz (Fringilla coelebs), florya (Carduelis chloris) ve diğer kuş türleri Hevsel Bahçeleri’nde rastladığımız 180 kuş türünden bazılarıdır. Aynı türün bireyleri Hevsel Bahçeleri’nde farklı sayılardan oluşan gruplar meydana getirir. Bireyler hayatta kalmak istiyorsa grup içinde yaşamak zorundadır. Birlikte yaşamak bazı zorluklara katlanmayı gerektirir. Bireyler türdeşleriyle rekabet etmek mecburiyetindedir. Kar, beyaz örtü gibi tabiatı kaplarken yiyecek bulmak güçleşir. Deve dikeni (Carlina marianum) gövdesi ve tohumu karlı kış günlerinde grubu oluşturan bireylerin ele geçirmek istediği bir bitkidir. Saka ve diğer kuş türleri deve dikenine tek başına sahip çıkmak ister. Karlı ortamda bir metreye varan yüksekliğiyle deve dikeni, kuşların kara gömülmesini engeller. Bu bitki aynı zamanda sahip olduğu tohumları da kuşlara sunar. Yiyecek bulmanın çok zor olduğu karlı günlerde, deve dikeni tohumları büyük bir öneme sahiptir. Gruptakiler birbirleriyle bu bitkiye sahip olmak için kıyasıya mücadele eder. Grup üyeleri birlikte yaşama sırasında bazı zorluklara katlanmak zorundadır. Ancak bir bireyin konabileceği devedikeni bitkisi hem yiyecek hem de kara batmamak, ıslanmamak için uygun platformdur. En güçlü birey genellikle galip gelir. Grup içinde birbirlerine muhtaç olan türdeşler aynı zamanda zorlu bir rekabet içindedir. Soğuk aylarda ‘sıcak’ birliktelik zaman zaman farklı türlerin (florya, ispinoz, saka ve diğerleri) bir araya gelmesiyle de izlenebilir. Farklı kuş türleri birlikte yiyecek arayıp uygun sıcak ve kuru yerleri beraber paylaşır. Bu türler, yırtıcılara karşı işbirliği yapar. Türler çıkardıkları uyarı sesleriyle farklı türleri de uyarmış olur. Grup yaşamı tür içinde ve türler arasında faydalı olduğu için kışın sıklıkla tercih edilir. Yiyecek bulma, uygun mekânı seçme ve düşmandan korunma, üreme dönemi dışında özellikle kış aylarında daha büyük önem kazanır.”
Yazı ve Fotoğraflar: Selim Kaya
