Türkiye’nin tırmanış noktalarından Trabzon’daki Şahinkaya hakkında tüm bilmeniz gerekenler ve Türkiye’nin en iyi kaya tırmanışı noktaları Atlas Kasım 2019 arşivinden:
Koyu yeşil ladin ormanın içinden yükselen rengârenk bir kayalık… Dik duvarları, farklı özellikteki rotaları, çatlakları, benzersiz manzarasıyla kaya tırmanışı sporu için bir hazine. Trabzon’un Düzköy ilçesinde Şahinkaya adı verilen kireçtaşı kütlesi, şimdiden sporcuların gözdesine dönüştü.
Yazı ve Fotoğraflar: Öztürk KAYIKÇI
Tırmanış sporu, 2000’lerin başında atak yapmaya başlamıştı. Türkiye’nin her yerinde yeni tırmanış bölgeleri, yeni rotalar açılıyordu. Özellikle Adana, Antalya, Bilecik, İzmir gibi illerde küçük sponsorluklar, eş-dost yardımlaşması, bazı kulüplerin desteğiyle tırmanış sporu büyüyordu. Bu hareket, Ege, Marmara, İç Anadolu ve Akdeniz’e kadar uzanmıştı, fakat bir türlü Karadeniz Bölgesi’nde yeni rotalar açılamamış, ya da güzel kayalıklar keşfedilmemişti.
Arkadaşım Tolga Tomaç, 2003 yılında Şahinkaya adında bir yerden bahsetti ve bizi Trabzon’a davet etti. Antalya Geyikbayırı’ndan yola çıktık ve uzun bir otobüs yolculuğundan sonra Trabzon’a vardık. Arabaya binip yeşil vadiler üzerinden dağlara doğru yükselmeye başladık. İlerledikçe heyecanım ve merakım arttı… Neye benziyordu kayalar? Çürük müydü acaba, ya da ulaşımı çok mu zordu?
Şahinkaya, kaya tırmanışı açısından büyük bir potansiyele sahip dev bir kireçtaşı kütlesi. Çevresindeki yeşillik, onu daha da güzelleştiriyor.
RENGARENK BİR KAYALIK: ŞAHİNKAYA
Araçla 50 kilometre kadar gittikten sonra Doğankaya Köyü’ne vardık ve işte Şahinkaya bandı oradaydı… Bir anda kafamdaki tüm soru işaretleri gitti, yerini tatlı bir gülümseme aldı. Kayalar muhteşem gözüküyordu. Koyu yeşil ladin ormanından fışkırmış, rengârenk bir kayalık… Daha önce gördüklerimden farklıydı…
Dünyadaki birçok tırmanış bölgesinin aksine, tıpkı Geyikbayırı’nda olduğu gibi araçtan indikten sonra çok az yürüyerek kayalara ulaştık. Dokununca, uzaktan kum kayası zannettiğim kayaların, sürtünmesi yüksek ve çok kaliteli kireç taşı olduğunu anladım. Karşımızda geleneksel yöntemlerle tırmanılacak çatlaklar, birbirinden değişik spor rotalarının açılabileceği, potansiyeli çok yüksek bir yer vardı.
TIRMANIŞ SPORUYLA TANIŞMA
Hemen kampımızı kurduk, bir an önce rotalar açmak istiyorduk. Köylülerin şaşkın bakışları altında rotaları açmaya başladık. Özellikle iki çift göz dikkatimizi çekti. İki çocuk sürekli bizi izliyordu. Her gün kayalara geliyor, bizi seyrediyorlardı. Zaman zaman sohbet ediyorduk. Kaya tırmanışı onları fazlasıyla heyecanlandırmış gibiydi. “Tırmanmak ister misiniz?” sorusunu çekinmeden “evet” diye yanıtladılar. Malzemeleri giydirdim ve tırmanmaya, kayada yükselmeye başladılar. Çocuklar sanki bu işi biliyormuş gibiydiler. İkisi de fazlasıyla hevesli ve yetenekliydi. Hasan ve Müslüm’le dostluğumuz böylece başladı…
Onlara küçük bir kurs vererek tırmanış sporuyla tanışmalarını sağladık. İlerleyen zamanlarda onlara kullanılmış tırmanış malzemelerinden bir paket yapıp kargoyla yolladım. Tek şartım, bilen birileriyle tırmanmalarıydı. Bunun için söz aldım onlardan. Arkadaşım Tolga gözetmenliğinde kendi köylerinde tırmanış yapıyorlardı. Yıllar sonra Müslüm bu sporu çok sevip tırmanışa devam ederek Dağcılık Federasyonu’nun eğitmenlerinden biri olacaktı…
Şahinkaya, manzarası ve kayalarıyla bizi büyülemişti. Her öğleden sonra vadilerden sis tabakası yükseliyor, her tarafı kaplıyor, daha sonra dağılıyordu. Bize Karadeniz’de olduğumuzu fazlasıyla hissettiriyor ve muhteşem bir manzara sunuyordu.
Kendi imkânlarımızla 2003 yılında 10 kadar spor rota ve birkaç adet geleneksel rota açtık. Bir rotayı açmak ve dübelleri yerleştirmek yetmez, onu temizlemeniz de gerekir. Açılan rotaları temizliyor, çürük yapıları indiriyor, fırçalarla siliyor, daha sonra derecelerini vermek için tırmanıyorduk. Gerçekten yorulmuştum ama bu güzelliğe değecek bir yorgunluktu…
Yeni bir bölge açmak, çalışma dışında birçok organizasyon da gerektirir. Her şeyden önce orada yaşayanların sizi ve yaptığınız işi anlaması, kabul etmesi gereklidir. Onları bu yapılan şeyin bir spor olduğuna ikna etmeniz lazım; belki de işin en zor kısmı bu. Şahinkaya bu açıdan güzel bir örnek oldu. Bizlere ve kaya tırmanışına olan ilgi gün geçtikçe büyüdü. Bugüne kadar görmediğimiz bir ilgiydi bu…
ŞAHİNKAYA’YA DÖNÜŞ
Yıllar sonra 2018 yılının Mayıs ayında Trabzon Tenis Dağcılık Kayak İhtisas Kulübü (TEDAK) başkanı Zeynep Bayoğlu, bizi TEDAK’ın 25’inci yılı kutlama etkinlikleri kapsamında bölgeye davet etti. Trabzon Valiliği öncülüğünde; TEDAK’ın ana sponsorluğunda, Gençlik Hizmetleri İl Spor Müdürlüğü, İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Düzköy Belediyesi, Düzköy Kaymakamlığı ve Türkiye Dağcılık Federasyonu işbirliğiyle Türkiye’nin değişik bölgelerinden sekiz kadar rota yapıcı Şahinkaya’da yeni rotalar açtık. Yoğun çalışmalar sonrasında var olan rotalara 15 adet daha eklendi.
2003 yılında küçük bir çocuk olan Müslüm’le karşılaşmamız bir hayli duygusaldı. Müslüm büyümüş, aile kurmuş, Dağcılık Federasyonu’nda spor tırmanış eğitmeni olmuştu. Bir saat boyunca aralıksız hikâyelerimizi anlattık birbirimize. O günleri yâd ettik.
DOĞANKAYA KÖYÜNDE TIRMANIŞ BÖLGESİ AÇILIŞI
Şahinkaya için Doğankaya köylülerinin verdiği büyük mücadeleyi de dinledim. Kayalara kurulmak istenen çimento fabrikası, köylünün karşı çıkmasıyla durdurulmuştu. Bu kadar güzel doğa parçasını çimento fabrikasına vermek, gerçek bir felaket olurdu. Dik yamaçlardaki ladin ormanlarının kesilmesi, sportif bir alanın yok oluşu demekti. Verilen mücadeleler sonucu ilerleyen zamanda bölge doğal sit alanı olarak korunmaya alınmış, şimdi ise sportif alan ilan edilmişti.
Bir hafta boyunca 15 yeni rota açtık. O günkü Trabzon valisi Yücel Yavuz gelip kaya tırmanış bölgesinin açılışını yaptı. Türkiye’de ilk kez bir tırmanış bölgesi, resmi kurumlar tarafından akredite edilmiş oldu. Doğankaya Köyü’ndeki ilköğretim okulunda, başkan Zeynep Bayoğlu önderliğinde, TEDAK ve Doğankaya İlköğretim Okulu işbirliğiyle yapay tırmanış duvarı kuruldu. Okuldan ikisi kız, ikisi erkek, dört çocuk Türkiye Tırmanış Şampiyonası’na gitti. Okul müdürü Aleettin Bekâr ve öğretmen Hacer Asanoğlu, çocukları hafta sonları kendi imkânlarıyla Trabzon Üniversitesi’nin tırmanış duvarına antrenmana götürüp getirdiler, gerçek bir özveri örneğinde bulundular.
Trabzon Valiliği öncülüğünde 2019’da Gençlik Hizmetleri İl Spor Müdürlüğü, İl Kültür Turizm Müdürlüğü, Düzköy Belediyesi, Düzköy Kaymakamlığı ve Türkiye Dağcılık Federasyonu işbirliği ve TEDAK’ın organizasyonuyla rota açıcılar olarak bölgeye tekrar gittik, yeni rotalar açtık. Her gittiğimizde düzenlenen şenlikler bizi gerçekten etkiledi. Yediden yetmişe birçok insanın katıldığı bir tırmanış bölgesi olmuştu adeta. Aileleri tarafından getirilen çocuklar, tırmanış sporuyla tanışmak için uzun kuyruklar oluşturdular. Çocuklar, büyük heyecanla tırmanıyor, aileleri de onları seyredip, destek veriyordu. Ara sıra anneler ve babalar da tırmanmak istiyordu. Ne oluyordu, nasıl bir yerdi burası? Türkiye’nin hiçbir yerinde görmediğimiz bir ilgiyle karşılaşmıştık.
KAYALARI VE COĞRAFYASIYLA ŞAHİNKAYA
Şahinkaya bandının bulunduğu Düzköy ilçesinde, öğretmen evinde kalıyorduk. Yolda, bakkalda, her yerde, karşılaştığımız herkes biz anlatmadan neler yaptığımızı biliyordu zaten. Bu durum her yıl düzenlenen geleneksel bir kaya tırmanış şenliği halini almıştı.
Çoğu yerde tırmanış sporuna şüpheyle yaklaşılır, hatta altın aradığımız düşünülür. Halbuki bizzat bu kayaların kendisi, Türkiye ve o bölge için altın değerindedir. Eko turizm ve spor, uzun vadede ekonomik olarak bölgeleri kalkındıran ve geliştiren önemli değerlerden biri. Şahinkaya da gerek kayaları, gerek coğrafyasıyla etkileyici yerlerden biri. Karadeniz’in bu muhteşem kayalıkları, toplam 100 rotasıyla, büyük sportif potansiyeliyle meraklıları bekliyor. Kaya tırmanışı disiplininde yarışmaların da yapılacağı 2020 Olimpiyatları’na belki bu köyden bir gencimiz katılır, kim bilir?
KAYA TIRMANIŞI İÇİN TÜRKİYE’DEKİ 5 İDEAL BÖLGE
Mümin Karabaş
- ANTALYA
Antalya ili, toplamda 1400 rota ve sezonda 50 bin ziyaretçiyle dünya çapında önem taşıyan bir kaya tırmanışı bölgesi. Geyikbayırı, Çitdibi ve Olimpos olmak üzere üç önemli tırmanış bahçesine sahip. Merkeze 25 kilometre uzaklıktaki Geyikbayırı, her seviyeden tırmanıcıya hitap eden kireçtaşı rotalarıyla eşsiz güzellikte. Çitdibi, uzun tırmanış rotaları ve Antalya manzarasıyla öne çıkıyor. Olimpos ise Türkiye’nin deep water solo (deniz üzerinde tırmanış) bölgesi.
- ALADAĞLAR/ADANA, NİĞDE, KAYSERİ
Toroslar silsilesinde yer alan Aladağlar, çok ip boylu tırmanışlarıyla öne çıkıyor. Türkiye’de dağcılık ve tırmanış alanında önemli yere sahip Aladağlar, yaz ayları için en ideal tırmanış bölgesi. Dağcılık etkinlikleri yanında uzun tırmanış rotaları ve geleneksel rotalarıyla tırmanıcılara yeni maceralar sunuyor.
- BAFA GÖLÜ ÇEVRESİ / MUĞLA AYDIN
Bafa Gölü’nün çevresi, inanılmaz güzellikteki manzara eşliğinde kısa kaya tırmanışları (bouldering) için harika bir yer. Granit/gnays kaya yapısında, asırlık zeytin ağaçları arasında yapılan tırmanışlar, ziyaretçileri adeta büyülüyor.
- KAPIKAYA / ISPARTA
“Kayadaki Eller” projesiyle tırmanışa kazandırılmış Kapıkaya antik kentinde, kayaların üzerinde milyonlarca yılda oluşmuş su olukları, delikler, küçük tutamaklar ve ters eğime sahip çeşitli kaya yapıları bulunuyor. Uygun iklim koşulları, doğal ve tarihi güzellikler, kaya yapısı ve sıra dışı atmosfer antik dokuyla birleşerek eşsiz bir yöre oluşturuyor. Özellikle tarihi dokuyla iç içe geçmiş ihtişamlı kayalar, bölgedeki uzun duvarlar, kule oluşumları, mağara sistemleri tırmanış için çok büyük bir zenginlik sunuyor.
- ÇAKIT VADİSİ / ADANA
Karaisalı ilçesinde bulunan uzun kanyon hattı ve vadi, tırmanış için ihtişamlı kireçtaşı kaya yapısına sahip. 200’e yakın rotasıyla her tarzda tırmanışın yanı sıra yürüyüş, paraşüt ve kampçılara fırsatlar sunan Çakıt Vadisi, henüz ayak basılmamış yerleri keşfetmek isteyen maceraperestler için büyük bir fırsat.
